Εφαρμογές

Το Εργαστήριο Γεωφυσικής Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης και Αρχαιοπεριβάλλοντοςαναλαμβάνει την ανάλυση βιολογικών υπολειμμάτων από αρχαιολογικές ανασκαφές, στοχεύοντας στην ανασύσταση του αρχαίου περιβάλλοντος. Τέτοιου είδους αναλύσεις οδηγούν στην καλύτερη κατανόηση των περιβαλλοντικών και οικονομικών παραμέτρων, οι οποίες επέδρασαν στην ανθρώπινη δραστηριότητα και συμπεριφορά στο παρελθόν. Φωτίζουν επίσης όψεις της κοινωνικής συμπεριφοράς που σχετίζονται με την πρόσκτηση, διαχείριση και κατανάλωση της τροφής και διαφόρων βιολογικών πρώτων υλών.

Μέσα από την ανεύρεση και συλλογή μιας ποικιλίας βιο-αρχαιολογικών υπολειμμάτων, και της λεπτομερούς αναγνώρισης και καταγραφής ζωικών καταλοίπων (οστά θηλαστικών και ψαριών), το εργαστήριο συμβάλει στην ανασύσταση αρχαιολογικών τοπίων και στην διαχείριση αρχαιολογικών θέσεων. Επιπλέον, η διερεύνηση και μελέτη των αρχαίων οικοσυστημάτων οδηγεί στην καλύτερη κατανόηση της περιβαλλοντικής διαχείρισης.

Σ΄ ένα πλαίσιο παγκοσμιοποίησης διαφόρων όψεων της καθημερινής ζωής όπως η κτηνοτροφία, η γεωργία, η αλιεία και η διατροφή, αναλύσεις που φωτίζουν τις σχέσεις των ανθρώπων με το περιβάλλον τους στο παρελθόν, επιτελούν μια ουσιώδη λειτουργία. Παρέχουν παραδείγματα εφαρμοσμένων αειφορικών μεθόδων διαχείρισης των φυσικών πόρων και τονίζουν την ιδιαιτερότητα συγκεκριμένων γεωγραφικά, μικρής κλίμακας κοινωνιών.

Υπηρεσίες

• Ταύτιση και ανάλυση οστεολογικού υλικού (ειδικά οστά θηλαστικών και ψαριών).
• Αξιολόγηση και παροχή οδηγιών για την καλύτερη δυνατή συλλογή, και αρχική επεξεργασία (επίπλευση, διαλλογή) των προς μελέτη υλικών, στο χώρο της ανασκαφής. Επίσης σύντομη εκπαίδευση του προσωπικού των ανασκαφών στις παραπάνω διαδικασίες.
• Συμβουλευτικές υπηρεσίες στην οργάνωση εκθέσεων και παρεμφερών δραστηριοτήτων δημοσίου χαρακτήρα που σχετίζονται με πεδία έρευνας του Εργαστηρίου.
• Εκπόνηση μελετών σε τομείς που δεν καλύπτουν οι ερευνητές του Εργαστηρίου (π.χ.έντομα, μαλάκια, μικροπανίδα), από ειδικούς συνεργάτες.
• Φωτογράφηση και σχεδίαση βιο-αρχαιολογικών υπολειμμάτων.
• Προετοιμασία και διάθεση σκελετών ψαριών και ζώων, σε ενδιαφερόμενα ιδρύματα ή μελετητές.

Ζωοαρχαιολογία

Ζωο-αρχαιολογία, είναι ο κλάδος της αρχαιολογίας που εξετάζει τις σχέσεις ανθρώπων και ζώων στην αρχαιότητα. Βασίζεται στην μελέτη οστών ζώων που συλλέγονται κατά την ανασκαφή. Επίσης χρησιμοποιεί άλλα δεδομένα, όπως τέχνεργα, γραπτές πηγές, αναπαραστάσεις στη τέχνη κ.τ.λ.
Τα υπολείμματα ζώων είναι πολύ κοινά ευρήματα σε αρχαιολογικές ανασκαφές, και συχνά αποτελούν εύγλωττους μάρτυρες καθημερινών οικονομικών συνθηκών και δραστηριοτήτων που παρήλθαν, χωρίς ν΄ αφήσουν άλλα εμφανή ίχνη.

Η ζωο-αρχαιολογική έρευνα ακολουθεί τρία στάδια:

Αποκάλυψη

Κατά τη διάρκεια της αρχαιολογικής ανασκαφής, συλλέγονται πολλά ζωικά κατάλοιπα, μεταξύ των οποίων και οστά θηλαστικών, ψαριών και πουλιών. Η συλλογή με το χέρι, το ξηρό κοσκίνισμά και η επίπλευση είναι μερικές από τις τεχνικές συλλογής που χρησιμοποιούνται, οδηγώντας η καθεμιά σε περισσότερο ή λιγότερο αντιπροσωπευτική αποκάλυψη.

Καταγραφή και ανάλυση

Κάθε κόκαλο ζώου που αποκαλύπτεται κατά την ανασκαφή φέρει ορισμένες πληροφορίες σχετικά με τη φυσιολογία του ζώου, καθώς και με τη διαχείριση των ζώντων ζώων και των σφάγιων. Οι πληροφορίες που εξάγονται από τα οστά αφορούν το ανατομικό μέρος που αντιπροσωπεύουν, το είδος του ζώου απ΄ το οποίο προέρχονται, το φύλο και την ηλικία του καθώς και τον βαθμό θραύσης του, τη κατάσταση διατήρησής τους και πιθανές παθολογίες ή σημάδια κοπής, κατεργασίας κ.α. Με τη χρήση βασικών στατιστικών αναλύσεων όλες αυτές οι πληροφορίες φωτίζουν ορισμένες πλευρές των σχέσεων ανθρώπων - ζώων, όπως:

• Το φάσμα των ειδών που εκμεταλλεύονταν οι άνθρωποι στην αρχαιότητα
• Την ηλικιακή σύνθεση και η αναλογία του φύλου στα κοπάδια ή στα ζώα που σκοτώνονταν στο κυνήγι.
• Τη διαχείριση των σφάγιων, π.χ. τεχνικές κοπής και διαμελισμού, προτίμηση σε ορισμένα ανατομικά μέρη, τρόποι μαγειρέματος κα.

Οι πληροφορίες σχετικά με τη διατήρηση των οστών, χρησιμοποιούνται σαν οδηγός για την ανασύσταση της ταφονομικής ιστορίας* του συνόλου και συχνά της ίδιας της ανασκαπτόμενης θέσης.

Ερμηνεία

Οι βασικές πληροφορίες που προέρχονται από τα ίδια τα κόκαλα συνδυάζονται με άλλες κατηγορίες δεδομένων, όπως σχετικές αρχιτεκτονικές δομές και τέχνεργα, γραπτές πηγές και αναπαραστάσεις στην τέχνη. Αυτά αναλύονται στο φως οικολογικών παρατηρήσεων και εθνογραφικών παραδειγμάτων. Τελικός στόχος είναι η διαμόρφωση μιας εικόνας των αλληλεπιδράσεων ανθρώπων και ζώων στο παρελθόν.
Οι ερμηνείες συνόλων οστών ζώων συνήθως αναφέρονται στο χαρακτήρα του περιβάλλοντος απ΄ όπου προέρχονται τα υπό μελέτη ζώα και στις μεθόδους που ανέπτυξαν οι άνθρωποι για την διαχείριση τους (κυνήγι, κτηνοτροφία, κ.τ.λ.). Ερευνούνται επίσης οι κοινονικό-οικονομικές διαστάσεις των παραπάνω, οι ειδικές χρήσεις των ζώων (π.χ. ζώα θυσίας), καθώς και οι συμβολικές / ιδεολογικές αξίες που επενδύονταν σ΄ αυτά.

*Ταφονομική ιστορία: Αναφέρεται στις διαδικασίες που έχουν επηρεάσει τα κόκκαλα από την στιγμή του θανάτου του ζώου στο οποίο ανήκαν μέχρι την ώρα της μελέτης τους. Εξετάζονται παράγοντες όπως η θραύση, η χώνεψη, και η διάβρωση των οστών από διάφορες αιτίες.
(Από Μινωιτών και Μυκηναίων Γεύσεις)