FORTHistory
FORTHistory 1983-2023
2021-2023
Επιστημονικός Υπεύθυνος: Καθηγήτρια Τζελίνα Χαρλαύτη
Θεσμός φιλοξενίας: Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών, Ίδρυμα Έρευνας και Τεχνολογίας, Ελλάδα
Με αφετηρία τις κοινωνίες και τον πολιτισμό της Μεσογείου, η ερευνητική ομάδα της ιστορίας της τεχνολογίας εξετάζει συστηματικά τη σχέση και το ρόλο της Τεχνολογίας και της Επιστήμης σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο από την αρχαιότητα μέχρι τους νεώτερους χρόνους. Ενδεικτικά, μελετά και ερευνά την ιστορία των υλικών και της τεχνικής καθώς και την ιστορία των τεχνουργημάτων, των τεχνολογικών δικτύων, συστημάτων και υποδομών (ενέργεια, περιβάλλον, κατασκευές, μεταφορές, κ.α.)ˑ την ιστορία των μηχανικών, της τεχνικής και επιστημονικής ειδημοσύνηςˑ την ιστορία και τις πολιτικές της διανοητικής ιδιοκτησίας, την ιστορία και τις πολιτικές των καινοτομιών και της εκβιομηχάνισηςˑ την επιστημονική και τεχνολογική πολιτική.
Η ερευνητική ομάδα συνεργάζεται σε ερευνητικό και ακαδημαϊκό επίπεδο με τις επιμέρους ερευνητικές ομάδες τομέων του ΙΜΣ στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες. Επιδιώκει διευρυμένες συνεργασίες με ερευνητικές ομάδες του ΙΤΕ ως προς τη συστηματική ανάδειξη όψεων του κοινωνικού χαρακτήρα των κρίσιμων τεχνολογιών αιχμής και των πρότυπων επιστημονικών μεθόδων (νανοτεχνολογία, βιοτεχνολογία, πληροφορική και επιστήμες των υπολογιστών, χημική τεχνολογία και τεχνολογία υλικών, επιστήμες ενέργειας-περιβάλλοντος κ.α.) τις οποίες ερευνούν και αναπτύσσουν.
Τέλος, σε συνεργασία με Πανεπιστημιακά Τμήματα στην Ελλάδα και το εξωτερικό, διαμορφώνει και διεξάγει Προγράμματα Μεταπτυχιακών και Διδακτορικών Σπουδών.
Προσωπικό
Αριστοτέλης Τύμπας
Καθηγητής Ιστορίας της Τεχνολογίας στη Νεωτερικότητα
Τμήμα Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Χρήστος Χατζηιωσήφ
Διακεκριμένο Μέλος ΙΤΕ, Ομότιμος Καθηγητής Ιστορίας Νεοτέρων Χρόνων
Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Ερευνητικά Έργα
ARCHERS
Μεταξύ Ύπαρξης και Ανυπαρξίας: Αναζητώντας Κοιτάσματα Πετρελαίου στον Ελληνικό Μεσοπόλεμο, 1920-1940 (Χρήστος Καραμπάτσος)
2017-2020
Η συζήτηση περί των ελληνικών κοιτασμάτων πετρελαίου είναι παλιότερη από όσο συνήθως νομίζουμε. Ξεκίνησε τουλάχιστον από το 1920 και εξελίχθηκε τις επόμενες δεκαετίες μέχρι και τη δικτατορία του Μεταξά. Συνοδεύθηκε, ως είθισται, από ελπίδες περί «ευημερίας και δημοσιονομικής ανασυγκροτήσεως», καθώς και από φόβους -ή προσδοκίες- για εμπλοκή των «μεγάλων δυνάμεων» στα ελληνικά πράγματα. Επίσης συνοδεύτηκε από την ανάδυση σχετικών επιστημονικών και κρατικών θεσμών και συνδέθηκε με τις κρατικές προτεραιότητες σε μια ταραχώδη περίοδο της ελληνικής ιστορίας. Ως γνωστόν βέβαια, τα ορυκτά κοιτάσματα, για τα οποία τόσος λόγος έγινε κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου, έμειναν τελικά στη θέση τους: υπό τον φλοιό της γης.
ARCHERS
Πολιτικές Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας στην Ελλάδα τον 20ο αιώνα (Σπύρος Τζόκας)
2017-2020
Το ερευνητικό έργο μελετά όψεις της δημόσιων πολιτικών στους τομείς της Διανοητικής Ιδιοκτησίας (Διπλώματα Ευρεσιτεχνίας, Εμπορικά Σήματα, Πνευματική Ιδιοκτησία, Βιομηχανικά Σχέδια, Γεωγραφικές Ενδείξεις, Εμπορικά Μυστικά), της Τεχνικής Προτυποποίησης/Τυποποίησης και των Μεθόδων Διοίκησης και Οργάνωσης, ακολουθώντας την έρευνα κοινοτήτων ειδικών (μηχανικών, επιστημόνων, νομικών, οικονομολόγων) στο ελληνικό κράτος και διεθνώς. Στόχος του έργου είναι να αναδείξει τις συνθήκες που επέτρεψαν (ή εμπόδισαν) την παραγωγή "πρωτογενούς καινοτομίας" στην ελληνική περίπτωση κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα.
ARCHERS
Προώθηση του Ανθρώπινου Κεφαλαίου των Νέων Ερευνητών στις τεχνολογίες αιχμής για τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς και την αντιμετώπιση των κοινωνικών προκλήσεων, Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
2017-2020
Επιστημονικός Υπεύθυνος Χρήστος Χατζηιωσήφ
Ερευνητική ομάδα Mεταδιδακτορικοί ερευνητές: Σπύρος Τζόκας, Χρήστος Καραμπάτσος
Φορέας Χρηματοδότησης Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Προώθηση του Ανθρώπινου Κεφαλαίου των Νέων Ερευνητών στις Τεχνολογίες Αιχμής καθώς και στην Ιστορία και της Κοινωνικές Εφαρμογές της Επιστήμης και της Καινοτομίας στους τομείς:
i) της Διατήρησης της Πολιτιστικής Κληρονομιάς και την Αντιμετώπιση των Κοινωνικών Προκλήσεων
ii) του Περιβάλλοντος και της Καθαρής Ενέργειας
Σπύρος Τζόκας, ‘[Β]ιομηχανοποιούσα κατά ¾ υλικά εγχώρια και χρησιμοποιούσα εξ ολοκλήρου εργασίαν εγχώριον’. Η συμπαραγωγή τεχνολογίας και εργασίας στην περίπτωση της εισαγωγής του οπλισμένου σκυροδέματος στην ελληνική κοινωνία, 1900-1922». 3o Διεθνές Συνέδριο Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας. Ιστορία της εργασίας: παραγωγή, αγορές, σχέσεις, πολιτικές (τέλος Μεσαίωνα-αρχές 21ου αι.). Ελληνική Εταιρεία Οικονομικής Ιστορίας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. (Ιωάννινα 24-27 Μαΐου 2017).