UNPUBLISHED LAND REGISTERS

Η απουσία στατιστικών ή άλλων αξιόπιστων ποσοτικών πληροφοριών γύρω από την κατανομή και την εκμετάλλευση της γης στην Ελλάδα του 19ου αιώνα, ελλείψει κτηματολογίου, είναι ίσως το σημαντικότερο πρόσκομμα που έχει να αντιμετωπίσει κάθε έρευνα για την ιστορία του αγροτικού χώρου. Ο πρόσφατος εντοπισμός, στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, ανέκδοτων και αναξιοποίητων από την ιστοριογραφία «κτηματολογίων» από διάφορες περιοχές της χώρας, προερχόμενων από την περίοδο της διακυβέρνησης του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια (1828-1831), προσφέρει στην έρευνα νέο πολύτιμο υλικό σχετικά με την κατανομή της γης στο επίπεδο της αγροτικής οικογένειας, το ύψος και τη διάρθρωση του οικογενειακού γεωργικού εισοδήματος και τελικά τη διαστρωμάτωση της αγροτικής κοινωνίας. Παράλληλα από το ίδιο τεκμηριωτικό υλικό μπορούν έμμεσα να αντληθούν πληροφορίες για άλλα κρίσιμα για τη σύνθεση της ιστορίας του γεωργικού τομέα της χώρας ζητήματα, όπως είναι οι στρεμματικές αποδόσεις, η κατανομή των καλλιεργειών και τα εφαρμοζόμενα καλλιεργητικά συστήματα.

Αντικείμενο του ερευνητικού προγράμματος είναι, αφενός, η διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο κατασκευάστηκαν οι συγκεκριμένες στατιστικές και η εξέταση της αξιοπιστίας τους και, αφετέρου, η μεταγραφή και στατιστική επεξεργασία δειγμάτων των καταγραφών που αφορούν τις επαρχίες Αγ. Πέτρου (σημ. Βόρεια Κυνουρία) και Αρκαδίας (σημ. Τριφυλία) και η συγκριτική τους ανάλυση, με τη χρήση εργαλείων της οικονομικής και της κοινωνικής ιστορίας και της στατιστικής. Η έρευνα εντάσσεται θεματικά στο ευρύτερο πεδίο της αγροτικής ιστορίας, αλλά λαμβάνει υπόψη της το πρόσφατο ενδιαφέρον των οικονομικών ιστορικών, σε παγκόσμια κλίμακα, για τη μέτρηση της ανισότητας στις προβιομηχανικές κοινωνίες και έχει ως απώτερο στόχο την ένταξη της ελληνικής περίπτωσης στη σχετική διεθνή ιστοριογραφική συζήτηση. Ταυτόχρονα, έχει παραδειγματικό χαρακτήρα, καθώς υποδεικνύει μια μέθοδο ανάγνωσης και αξιοποίησης ενός συνόλου αρχειακών πηγών οι οποίες υπόσχονται να εμπλουτίσουν σημαντικά τα διαθέσιμα στοιχεία για την αγροτική κοινωνία κατά το πρώτο ήμισυ του 19ου αιώνα.

Η παρούσα έρευνα  συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση», στο πλαίσιο της Πράξης «Ενίσχυση Μεταδιδακτόρων ερευνητών/ερευνητριών - Β΄ Κύκλος» (MIS-5033021), που υλοποιεί το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ) (Σύμβαση χορήγησης υποτροφίας με αριθμό: 2019-050-0503-18798).