Όγδοη σεμιναριακή συνάντηση με θέμα "Ναυτιλιακές κοινότητες την περίοδο της οικονομικής διεθνοποίησης. Το παράδειγμα των Σπετσών, 1830-1870" (εισηγήτρια: Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου)
Ο Τομέας Μεσογειακής και Παγκόσμιας Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας και το Κέντρο Ναυτιλιακής Ιστορίας του ΙΜΣ/ΙΤΕ οργανώνουν, κατά τη διάρκεια του ακαδημαϊκού έτους 2020/2021, μέσω τηλεδιάσκεψης με την πλατφόρμα zoom, μια σειρά σεμιναριακών συναντήσεων με θέμα την «Παγκόσμια Οικονομική Ιστορία και Ιστορία Θαλασσών». Άμεσος στόχος των συναντήσεων είναι να διερευνηθεί το χωρο-χρονικό πλαίσιο εντός του οποίου μπορούν, στα καθ’ ημάς, να αποκτήσουν πρακτική αποτελεσματικότητα και εγχειρηματικότητα οι σύγχρονες ιστοριογραφικές τάσεις και ερμηνευτικές προσεγγίσεις της Παγκόσμιας Ιστορίας και της Ιστορίας των θαλασσών. Απώτατη φιλοδοξία να διαμορφωθούν συνθήκες συν-αντίληψης και συναίνεσης σχετικά με τα ερμηνευτικά εργαλεία, τα προσφορότερα ερευνητικά αντικείμενα, πεδία ανάλυσης και κλίμακες εστίασης που θα επιτρέψουν την ισότιμη ενσωμάτωση της ελληνικής ακαδημαϊκής κοινότητας στις σχετικές διεθνείς συζητήσεις, την ανανέωση των ερωτημάτων και την εμβάθυνση των απαντήσεων της ελληνικής ιστοριογραφίας.
Την πρωτοβουλία της οργάνωσης έλαβαν ερευνητές και ερευνήτριες, συνεργαζόμενα μέλη ΔΕΠ του ΙΜΣ/ΙΤΕ, αλλά η πρόσβαση είναι βεβαίως ελεύθερη σε όλες και όλους τους ερευνητές και τις ερευνήτριες, τις διδάσκουσες και τους διδάσκοντες της ακαδημαϊκής μας κοινότητας, στο πλαίσιο των δυνατοτήτων της πλατφόρμας τηλεδιάσκεψης. Οι συναντήσεις θα γίνονται μια ή δύο φορές το μήνα, σχεδόν πάντα Δευτέρα στις 16:00-18:00. Η σχετική ενημέρωση και, ενδεχομένως, συνοδευτικό υλικό θα κοινοποιούνται μέσω της ιστοσελίδας του Τομέα. Ελπίζουμε, μετά το τέλος της πανδημίας, να συνεχίσουμε με δια ζώσης συναντήσεις, πάντα όμως δικτυωμένοι σε κόμβους, ώστε να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα της χωρικής διασποράς του ερευνητικού και ακαδημαϊκού δυναμικού.
Η επόμενη σεμιναριακή συνάντηση θα γίνει στις 17 Μαΐου 2021, στις 16.00, με ομιλήτρια την Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο ΙΜΣ-ΙΤΕ, με θέμα "Ναυτιλιακές κοινότητες την περίοδο της οικονομικής διεθνοποίησης. Το παράδειγμα των Σπετσών, 1830-1870".
Οι ναυτιλιακές κοινότητες και ιδιαίτερα εκείνες των νησιών του Ιονίου και του Αιγαίου έχουν αποτελέσει σημαντικό θέμα ανάλυσης της νεότερης ελληνικής ιστοριογραφίας. Τις τελευταίες δεκαετίες πλήθος αξιόλογων μελετών έχουν εμπλουτίσει την κατανόηση του διατοπικού πλέγματος οικονομικών σχέσεων και λειτουργιών μεταξύ των νησιών που αναπτύσσεται και μεταβάλλεται στο δυναμικό πλαίσιο του 18ου και 19ου αιώνα. Στο πλαίσιο αυτό, η συγκεκριμένη παρουσίαση εστιάζει κυρίως στις κοινότητες των νησιών εκείνων που έχουν αποτελέσει πυρήνες/κόμβους έντονης ναυτιλιακής και εμπορικής δραστηριοποίησης, εντασσόμενες σε ένα διεθνές εμπορικό-καπιταλιστικό σύστημα. Θα επιχειρηθεί, λοιπόν, εδώ μια πρώτη αποτύπωση ορισμένων βασικών ερωτημάτων γύρω από την εξέλιξη των ναυτιλιακών κοινοτήτων στο πλαίσιο των μεταβολών που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, μέσα από το παράδειγμα των Σπετσών. Το νησί των Σπετσών υπήρξε, μεταξύ άλλων, από τους πρώτους τόπους συγκέντρωσης εμπορικών και ναυτιλιακών δραστηριοτήτων με διεθνή ορίζοντα, εντός του ευρύτερου χώρου του Αιγαίου ήδη από τα τέλη του 18ου αιώνα.
Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, συνέβησαν μια σειρά διαρθρωτικών αλλαγών, τόσο διεθνώς, λόγω της σταδιακής διεθνοποίησης του εμπορίου στην Μεσόγειο και τη Μαύρη θάλασσα, έπειτα από τη λήξη των Ναπολεοντείων πολέμων, όσο και περιφερειακά, εκ των οποίων κορυφαίες υπήρξαν η Ελληνική Επανάσταση και η επακόλουθη “διχοτόμηση” του Αιγαίου σε δύο κρατικές επικράτειες. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, ο “παραδοσιακός” εμπορικός στόλος του νησιού μετεξελίχθηκε σε μεταφορικό βραχίονα ενός εξειδικευμένου εμπορίου, παράλληλα με την ανάδυση “νέων” και πιο σύνθετων ναυτιλιακών κέντρων, όπως εκείνος της Ερμούπολης. Σκοπός μου λοιπόν είναι να συμβάλλω, μέσα από το παράδειγμα των Σπετσών, στην κατανόηση του ρόλου που επιτελούσαν οι κοινότητες αυτές μέσα στην διάσπαρτη πόλη του Αιγαίου, όπως διαμορφώνεται την περίοδο εκείνη. Στόχος που αναπόφευκτα περνά μέσα από την ανάλυση της εσωτερικής αρχιτεκτονικής και δυναμικής της κοινωνίας των Σπετσών, της οικονομικής σύνθεσης και διαστρωμάτωσής της και των ιεραρχικών σχέσεων εξάρτησης που αναπτύχθηκαν σταδιακά από τα τέλη του 18ου αιώνα και έπειτα, μεταξύ της πλοιοκτητικής τάξης και της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας. Μια κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα που συνομιλεί με τις θεσμικές και τεχνολογικές μεταβολές στο διεθνές εμπόριο και τη ναυτιλία έως και το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα.
O σύνδεσμος για τη συνάντηση (θα χρειαστεί να κάνετε εγγραφή) βρίσκεται ΕΔΩ.