Διάλεξη της Veneta Ivanova, συνεργαζόμενης ερευνήτριας στο ΚΕΝΙ του Πάντειου Πανεπιστημίου, με θέμα «Occult Communism: Culture, Science and Spirituality in Late Socialist Bulgaria»
Την Τετάρτη 10 Μαΐου, ώρα 20.30, στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών-ΙΤΕ (Μελισσινού και Νικηφόρου Φωκά 130) θα γίνει η διάλεξη της Veneta Ivanova με θέμα «Occult Communism: Culture, Science and Spirituality in Late Socialist Bulgaria». Η δρ Ivanova είναι συνεργαζόμενη ερευνήτρια της Ερευνητικής μονάδας Βαλκανικών, Οθωμανικών και μετα-Οθωμανικών μελετών του Κέντρου Έρευνας Νεότερης Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Είναι ιστορικός της Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Το 2017 ολοκλήρωσε το διδακτορικό της στο Πανεπιστήμιο του Illinois at Urbana-Champaign (ΗΠΑ)· το επόμενο έτος έγινε Max Weber Fellow στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο, και το 2018-19 ήταν επισκέπτρια καθηγήτρια ιστορίας στο College of William & Mary. Η έρευνά της εστιάζει στις σχέσεις ανάμεσα σε σοσιαλισμό, αποκρυφισμό, θρησκεία, επιστήμη και ουτοπία στην Ευρώπη του 20ού αιώνα. Μαζί με τις Αυγούστα Δήμου και Theodora Dragostinova επιμελήθηκε τον συλλογικό τόμο Re-Imagining the Balkans: How to Think and Teach a Region (2023, De Gruyter Oldenbourg). Η διάλεξη θα γίνει στα αγγλικά, και θα μπορεί να την παρακολουθήσει κανείς και από το διαδίκτυο.
Στη διάλεξή της, η Veneta Ivanova θα αναφερθεί στην απρόσμενη ανάμιξη ενός πνευματισμού που προωθούνταν από το κράτος με την υλιστική ιδεολογία του κομμουνισμού στην ύστερη σοσιαλιστική Βουλγαρία. Τη δεκαετία του 1970 η Υπουργός Πολιτισμού και κόρη του επικεφαλής του κόμματος Lyudmila Zhivkova ξεκίνησε μεγαλεπήβολα κρατικά προγράμματα για την ενσωμάτωση του "μυστικισμού" στη Βουλγαρική εθνική κουλτούρα, στις τέχνες, την επιστήμη, ακόμα και την πολιτική φιλοσοφία. Εμπνεόμενη από τις Ανατολικές θρησκευτικές της πεποιθήσεις, επιχείρησε να "αναθρέψει" ένα έθνος "πολύπλευρων και αρμονικά ανεπτυγμένων ατόμων", που θα ήταν αφιερωμένα στην πνευματική αυτοβελτίωσή τους και τελικά "θα δούλευαν, θα ζούσαν και θα δημιουργούσαν με βάση τους νόμους της ομορφιάς". Πώς να εξηγήσει κανείς μια τέτοια παράδοξη παρέκκλιση από ένα περιβάλλον στο οποίο κυριαρχούσε ο υλισμός ως φιλοσοφία και τρόπος ζωής; Πώς ο μυστικισμός της Zhivkova μετασχημάτισε τον ύστερο Βουλγαρικό σοσιαλισμό; Η ομιλήτρια θα ανασυγκροτήσει τον θεωρητικό εξοπλισμό της Zhivkova και θα δείξει πώς αυτός μεταφραζόταν σε μια μεγάλης κλίμακας αισθητική-πνευματική ουτοπία που έβλεπε στην τέχνη, στην αισθητική και στην πνευματικότητα έναν τρόπο να ανανεώσει το όλο κομμουνιστικό σχέδιο. Όσο ουτοπική κι αν ήταν η οπτική της Zhivkova, οι πολιτικές της συνέβαλαν στη φιλελευθεροποίηση της τέχνης και της κουλτούρας σε μια περίοδο που εδώ και καιρό την έχουμε συνδέσει αποκλειστικά με τη στασιμότητα και την παρακμή.