Πηγές Νεοελληνικού θεάτρου

Επιστημονικοί υπεύθυνοι Θόδωρος Χατζηπανταζής, Αντώνης Γλυτζουρής, Κωνσταντίνα Γεωργιάδη

Ερευνητική ομάδα (1987-) Αρετή Βασιλείου, Νικολέτα Βούγια, Κωνσταντίνα Γεωργιάδη, Αγάπη Γκιούνα, Αντώνης Γλυτζουρής, Ξανθή Ζαχαριάδου, Μαίρη Καπή, Στέλιος Κυμιωνής, Ιωάννα Κυριακίδου, Μαρία Μαθιουδάκη, Αντιγόνη Μανασή, Δημήτρης Ματθαίος, Τώνια Μαυράκη, Μαρία Μαυρογένη, Παναγιώτα Μήνη, Θεανώ Μιχαηλίδου, Όλγα Μοσχοχωρίτου, Αγγελική Μπιχάκη, Μαρία Μπρούλια, Καλλιόπη Μώρου, Ιωάννα Παπαγεωργίου, Ελένη Παπαθεοδώρου, Βάνια Παπανικολάου, Ιουλία Πιπινιά, Μανώλης Σειραγάκης, Άννα Σταυρακοπούλου, Βέρα Τσαγκάρη, Λίτσα Αγριμάκη-Χατζοπούλου

Βασικός στόχος του ερευνητικού προγράμματος αποτελεί η δημιουργία μιας εθνικής βάσης δεδομένων στην οποία θα συγκεντρώνονται όλες οι διαθέσιμες πηγές για την μελέτη του Νεοελληνικού Θεάτρου. Στο Πρόγραμμα Πηγές της Ιστορίας του Νεοελληνικού Θεάτρου, που αποτελεί τον βασικό πυλώνα του Τομέα Θεατρολογίας, έχουν συγκεντρωθεί μέχρι σήμερα ένα πλήθος τεκμηρίων της δραστηριότητας των θιάσων στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και του Εύξεινου Πόντου. Σκοπός του Προγράμματος είναι η προώθηση και ανάδειξη της θεατρολογικής έρευνας και των προϊόντων του πολιτισμού. Κύριο μέλημα του Προγράμματος, από τον πρώτο χρόνο ίδρυσής του, αποτελεί η εξοικείωση νέων επιστημόνων με την έρευνα της ιστορίας του νεοελληνικού θεάτρου και του πολιτισμού, μέσα από την εμπειρική ερευνητική εκπαίδευση και επαφή με το αρχειακό υλικό.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΩΝ ΑΡΧΕΙΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Τα Αρχεία του προγράμματος Ιστορία του Νεοελληνικού Θεάτρου

Τα αρχεία του προγράμματος αποτελούν σημείο αναφοράς για την θεατρολογική κοινότητα και στο υλικό τους έχουν στηριχτεί πλήθος επιστημονικές εργασίες και διδακτορικές διατριβές.

Α. Αρχείο Ημερήσιου και Περιοδικού Τύπου

Το αρχείο περιλαμβάνει τις θεατρικές ειδήσεις από όλο τον σωζόμενο και διαθέσιμο για έρευνα ημερήσιο και περιοδικό Τύπο, καθώς και όλα τα ετήσια ελληνικά Ημερολόγια του 19^ου αιώνα. Συγκεκριμένα, έχουν αποδελτιωθεί σε 300.000 περίπου δελτία τα θεατρικά δημοσιεύματα από 3.500 τόμους εφημερίδων και έχουν φωτογραφηθεί περισσότερα από 15.000 άρθρα, τα έχουν βρίσκονται ταξινομημένα σε 253 ντοσιέ.

Β. Αρχείο Θεατρικών Έργων

Έχει ολοκληρωθεί η φωτογράφηση δυσεύρετων θεατρικών έργων, χειρογράφων και σπάνιων εκδόσεων του πρωτότυπου ελληνικού και του μεταφρασμένου ξένου δραματολογίου. Το αρχείο διαθέτει αυτή τη στιγμή περισσότερα από 1.300 θεατρικά έργα σε φωτομηχανική μορφή.

Γ. Αρχείο Θεωρητικών Κειμένων

Το αρχείο διαθέτει περισσότερους από 220 προλόγους θεατρικών έργων, οι οποίοι ενέχουν θέση θεωρητικού λόγου στην Ιστορία του Νεοελληνικού Θεάτρου.

Δ. Αρχείο Θεατρικών Προγραμμάτων και Αφισών

Το αρχείο συγκεντρώνει ένα σημαντικό αριθμό θεατρικών προγραμμάτων του 20ού αιώνα και διαρκώς εμπλουτίζεται με νέο υλικό. Το συγκεκριμένο αρχείο βρίσκεται υπό επεξεργασία.

Ε. Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών

Το αρχείο συγκεντρώνει σημαντικό αριθμό διδακτορικών διατριβών που έχουν εκπονηθεί σε ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια, σχετικών με την Ιστορία του Νεοελληνικού θεάτρου. 

 

Νέες Προσκτήσεις Αρχείων με τη μορφή της Δωρεάς

ΣΤ. Αρχείο χειρόγραφων τετραδίων του Καραγκιοζοπαίχτη Βασίλειου Ανδρικόπουλου
Ζ. Αρχείο Νικόλαου Λάσκαρη
Η. Αρχείο Θεατρικών Κριτικών Θόδωρου Κρητικού (Θόδωρου Χατζηπανταζή)
Θ. Αρχείο Θεατρικών Προγραμμάτων Θόδωρου Χατζηπανταζή
Ι. Αρχείο Θεατρικών Προγραμμάτων Τζελίνας Χαρλαύτη

Ενδεικτικά προϊόντα του προγράμματος

• Θ. Χατζηπανταζής, Από του Νείλου μέχρι του Δουνάβεως. Το χρονικό της ανάπτυξης του ελληνικού επαγγελματικού θεάτρου στο ευρύτερο πλαίσιο της Ανατολικής Μεσογείου, από την ίδρυση του ανεξάρτητου κράτους ως την Μικρασιατική καταστροφή. Τόμος Α1: Ως φοίνιξ εκ της τέφρας του... (1828-1875), Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης, 2002.
• Θ. Χατζηπανταζής, Η ελληνική κωμωδία και τα πρότυπά της στο 19^ο αιώνα, Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης, 2004.
• Θ. Χατζηπανταζής, Το Ελληνικό Ιστορικό Δράμα, από το 19ο στον 20ό αιώνα, Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης, 2006.
• Θ. Χατζηπανταζής, Από του Νείλου μέχρι του Δουνάβεως. Το χρονικό της ανάπτυξης του ελληνικού επαγγελματικού θεάτρου στο ευρύτερο πλαίσιο της Ανατολικής Μεσογείου, από την ίδρυση του ανεξάρτητου κράτους ως την Μικρασιατική καταστροφή. Τόμος Β1: Σημαιοφόροι ιεραπόστολοι του εθνισμού... (1876-1897), Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης, 2012.
• Θ. Χατζηπανταζής, Διάγραμμα Ιστορίας του Νεοελληνικού Θεάτρου, Ηράκλειο: Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης, 2014.
• Θ.Χατζηπανταζής, «Ρωμαίικος Συβολισμός»: Διασταύρωση εγχώριας λαϊκής παράδοσης και ευρωπαϊκής πρωτοπορίας στο νεοελληνικό θέατρο ή Θέατρο και Εθνική ταυτότητα στην Ελλάδα, Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2018.
• Αντώνης Γλυτζουρής, Η σκηνοθετική τέχνη στην Ελλάδα. Η ανάδυση και η εδραίωση του σκηνοθέτη στο νεοελληνικό θέατρο, Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2011 (πρώτη έκδοση, Ελληνικά Γράμματα, 2001).
• Αντώνης Γλυτζουρής, “δια την διανοητικήν εξύψωσιν του λαού”. Η απόπειρα ίδρυσης Εθνικού θεάτρου στις απαρχές της πρώτης βενιζελικής κυβέρνησης, Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2015.
• Αντώνης Γλυτζουρής, Κωνσταντίνα Γεωργιάδη (επιμ.), Παράδοση και εκσυγχρονισμός στο Νεοελληνικό Θέατρο: από τις απαρχές ως τη μεταπολεμική εποχή. Πρακτικά του Γ΄ Πανελλήνιου Θεατρολογικού Συνεδρίου,  Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2010.
• Κωνσταντίνα Γεωργιάδη (επιμ.), Για μια επιστημονική προσέγγιση του Καραγκιόζη. Πρακτικά Ημερίδας. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης, 2015.
• Κωνσταντίνα Γεωργιάδη, «Πηγές της Ιστορίας του Νεοελληνικού Θεάτρου: Το άγνωστο αρχείο του Νικόλαου Ι. Λάσκαρη», Σκηνή 1 (Φθινόπωρο 2010),Περιοδική έκδοση του Τμήματος Θεάτρου του ΑΠΘ, 178- 235.
• Κωνσταντίνα Γεωργιάδη, «Η συλλογή των χειρόγραφων τετραδίων του Βασίλαρου: μια γνωριμία με το αρχείο», στο Κωνσταντίνα Γεωργιάδη (επιμ.), Για μια επιστημονική προσέγγιση του Καραγκιόζη,Πρακτικά Ημερίδας,  αφιερωμένης στους καθηγητές Θόδωρο Χατζηπανταζή και Γρηγόρη Σηφάκη, πρωτοπόρους στην επιστημονική μελέτη του Καραγκιόζη (Ρέθυμνο, 13 Δεκεμβρίου 2013), Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2015, 11-18.